 | ||
| Kara Panter; melanizm için iyi bir örnek. |
ADAPTASYON
Melanizm canlıların adaptasyon süreci ile de ilişkilidir. Canlılar hayatta kalabilmek ve tür devamlılıklarını sağlamak için çevresel koşullara her anlamda ayak uydurma yükümlülüğündedir. Melanism ise adapte edilebilir yani uyarlanabilir bir özelliktir. Böylece gece karanlığında iyi bir avcı olan panter, karanlıkta siyah rengiyle iyice kamuflaj olabilmektedir. Uyarlanabilen-adapte edilebilen melanizm kalıtsaldır. Fenotip(kalıtımla oluşan dış görünüş) içerisinde bulunan dominant bir gen kendini tamamiyle ya da bir miktar açığa çıkarır ve bu da bol miktarda melanin'e neden olan şeydir.
Uyralanabilir melanizm çeşitli birçok canlıda kendi göstermektedir. Örneğin; bazı sincaplar, kedi - köpekgillerde ve bazı mercan yılanlarında. Bu uyarlanma aynı tür canlılalar içinde farklı dış görünüme sahip canlıların ortaya çıkmasına neden olabilir.
Solda bilindik bir jaguar varken sağda bulunan jaguar melanistic bir jaguar olup güney afrikada %6 oranında görülmektedir.
ENDÜSTRİYEL MELANİZM
Endüstriyel melanizm uyarlanabilir melanizme bilindik bir örnektir. Endüstriyel kirlilik sonucu, dolayısıyla insanoğlunun müdahaleseyle gerçekleşmektedir. Fabrikaların doğaya saldığı is ve duman çevreye öylesine yayılmaktadır ki bazı durumlarda bölgedeki çevresel şartları tamamiyle değiştirmektedir. Bu durumda bölgedeki canlılar da bu değişime ayak uydurmak zorunda kalmaktadır aksi hâlde diğer canlılar tarafından öldürülme riskine girer. Çevresel koşulları nedeniyle formda değişim gerekliliği bilgisi canlının gen havuzuna aktarılır ve gelecek nesillere geçirilir böylece canlılar tarafından zamanla bölge koşullarına tam uyumluluk sağlanır. Endüstriyel melanizm'e en bilindik örneklerden biri İngilteredeki Peppered Güveleridir. Endüstri devrimi ile birlikte doğaya salınan çok miktarda duman ve bıraktıkları is yüzünden birçok ağaç renk değiştirmiş ve siyaha dönmüştür. Bu ağaçlarda yaşan güveler, avcılarına karşı açık bir hedef haline gelmemek için bölge şartlarına ayak uydurmuştur ve melanik olmuşlardır(kararmışlardır). Ancak endüstriyel kirlilik canlı yaşamı için büyük bir risk oluşturduğundan 1956 da İngiltere de "temiz hava" hareketine girişilmiştir. Bu önlemlerle birlikte çevresel kirlilikte azalmıştır böylece çevredeki ağaç ve diğer bitkiler doğal renklerine geri dönemeye başlamıştır. Bu durumda, bölge şartlarına ayak uydurmak için kararan güveler şimdi yeniden beyazlaşmak-aklaşmak zorunda kalmışlardır ve bu süreç periodoik olarak gözlemlenmiştir.
Soldaki resim 1960 lardan sonra düşen kirlilik ile paralel olarak azalan melanik güve sayısının grafiksel izâhıdır.
Sağdaki resimde düzelen çevre koşulları ile birlikte beyaz forma dönüşen bir güve ile yan yana melanik bir güve görünmektedir. Ak bir ağacın gövdesine bulunan aynı türün bu iki elemanı arasında beyaz olanın kamuflajı çevreye ayak uydurduğundan, dolayısıyla avcılardan daha iyi gizlenebildiğinden ötürü bu bölgedeki güvelerde dış görünüm ya da kamuflaj beyaza eğilimli olarak artacaktır.
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNDE MELANİN
Melaninin fiziksel olarak canlıların sağlığı üzerinde birçok etkisi vardır. D vitaminini sentezler, zararlı ultraviyole ışıklarından korur. İnsanlarda özellikle afrika siyahi ırkında bol bulunan melamin bölge insanının zararlı güneş ışınlarından korunması için oldukça önemlidir. Yanısıra D vitamini bağışıklık sisteminin değişik aşamalarında "ayarlayıcı" görevi görmektedir. Kedigillerde melanism genlerinin viral enfeksyonlara daha dayanklı olduğu düşülmektedir. Belki de viral salgınlanlar Cava ve Malezyadaki karapanterlerin yaygınlığının sebebidir. Bilim çevresi canlılar tarafından melenizm'in çevresel koşullardan daha çok bağışıklık sisteminin kararlılığı için seçildiğine de günümüzde olası bakmaktadır.
Kaynaklar
1- http://en.wikipedia.org/wiki/Melanism --Konu bütünlüğü büyük bölümüyle Türkçeye çevrilmiştir--
2-Coursera.org - Introduction to Genetics and Evolution
